Bundan sadece 10 yıl önce maaşlı bir işte çalışarak kariyer yapmak, itibar göstergesi sayılırken bugün bu durum “girişimciliğin itibarı” ile yer değiştirdi. Bilgi ve becerilerini kullanıp, çeşitli riskler alarak kısa sürede sıfırdan çok önemi noktalara gelen örneklerin artması ve dijital ekonominin yükselişi ile artık girişimcilik çoğu insanın hayallerini süslüyor. Ama yine de çoğu insan için bu sadece düşüncede kalıyor, eyleme geçip de girişimci olabilenler hâlâ çok küçük bir azınlık durumundalar.

Peki bu girişimcilerin profili nedir? Özellikle hangi mesleklerden gelenler ve hangi bölümlerde okuyan öğrenciler girişimciliğe atılıyor ve neden girişimci olmak istiyorlar? İşte bu soruya cevap almak için TEB Girişim Evi kuluçka programında yer alan girişimcilerin profili ve kendi düzenlediğim anketle bazı sonuçlar çıkardım. TEB Girişim Evi proje koordinatörü Fatih Canan‘a ve ekibine, bu verileri paylaştıkları için teşekkür ediyorum.

TEB Girişim Evi Sonuçları

TEB Girişim Evi kuluçka programı tarafından desteklenen girişimcilerin profiline baktığımızda ağırlıklı olarak yazılım geliştirici  ve bilgisayar mühendisleri (%29,11) olduğunu görüyoruz. Yazılımcılar açısından olaya baktığımızda, onların girişimci olma motivasyonlarının yüksek olmasını anlamak gayet normal. Günümüzde bir çok internet girişimcisinin yazılımcı kökenli olması, yazılımcılar için önemli bir motivasyon oluşturuyor olmalı. Aynı zamanda yazılımcıların, yazılım tabanlı projelerde ihtiyaç duydukları teknik kabiliyetlere doğrudan sahip olmaları da önemli bir avantaj.

Elektrik / elektronik mühendisleri (%15,19), makine mühendisleri (%13,92), endüstri mühendisleri (%6,3) ve diğer bölüm mühendislerinin (%7,59) toplamda %43’lük bir orana sahip olmaları da mühendislerin girişimcilik ekosistemindeki ağırlıklarını net olarak gösteriyor. Endüstri mühendislerinin, özellikle ürün tasarımı gerektiren girişimlerde önemli bir avantaja sahip olabileceklerini düşünüyorum.

Doktor, diş hekimi ve veterinerlerin de (%5,06) girişimcilik dünyasındaki yerlerini alması ise bir süpriz sayılabilir. Finans (%1,27) ve uluslararası ilişkiler (%2,53) bölümerinden gelenlerin ise bu denli az olması şaşırtcı görünse de, aslında yeni dijital ekonominin gerçekleri.

Başlangıçta yazılımcı olmanın girişimcilikte önemli bir avantaj olduğunu söylemiştim. Ancak tek başına yazılımcılardan oluşan bir girişimin başarılı olma şansı da az. Her girişimin mutlaka bir de pazarlama gücü yüksek birine ihtiyacı var. Dijital pazarlama ve reklam sektörlerinden gelenlerin %5,6’lık oranı ise oldukça şaşırtıcı. Hatta bu oran, biyoloji ve genetik bölümlerinden (%6,33) gelenlerden daha az. Bu da bize pazarlamacı ve reklamcıların kariyerlerine firmalarda devam etmeye şu an daha istekli olduğunu ve risk almaya pek yanaşmadıklarını gösteriyor. Belki bu durum ileride değişebilir, göreceğiz.

Anket Sonuçları

Girişimcilerin mesleklere göre dağılımını belirlemek için ben de bir online anket düzenledim ve bu ankete, girişimcilerin yanı sıra henüz girişimde bulunmamış, ancak girişimci olmayı düşünenler de katıldı. Bu yüzden bu anket girişimci profilinden ziyade bir karma profil oldu diyebiliriz.

Anket sonuçlarında yazılımcı ve bilgisayar mühendislerinin oranı (%25,51), TEB Girişim Evi rakamlarına oldukça yakın çıktı. Bu da bize yazılımcıların girişimcilik ekosistemindeki ağırlıklarını görme konusunda sağlıklı bir sonuç vermiş oldu.

Mühendislik bölümlerinin toplam oranı burada %24,49 olarak çıktı. Diğer meslekler kısmının (%29,59) ise ağırlıklı olarak henüz girişimci olmamış kişiler ağırlıklı olduğunu tahmin ediyorum. Bu da bazı oranları etkiliyor doğal olarak.

Endüstri mühendisleri %5,1’lik oranla yine TEB Girişim Evi sonuçlarına oldukça yakın görünüyor. Finans (%7,14) ve uluslarası ilişkiler (%3,06) bölümlerinin burada biraz daha yüksek orana sahip olduğunu görüyoruz ancak bir önceki değerlendirmemde de bahsettiğim gibi bu oranlar yeni dijital ekonominin profilini ortaya koyuyor. Paraya yakın olmak veya paradan anlamaktan ziyade üretken olmak yeni ekonominin kimyası ile daha iyi uyuşuyor.

Dijital pazarlama ve reklam kökenliler %3,06 ile yine neredeyse yok denecek kadar azlar. Burada, bir önceki değerlendirmede yer almayan tasarımcı / grafiker (%4,08) kökenli girişimciler veya girişimci adayları yer alıyor. İnternetin ilk dönemlerinde tasarımcıların önemli bir ağırlığı vardı ancak bugün onların da dijital pazarlamacılar gibi girişimcilikten uzak durduklarını görüyoruz.

Genel Sonuçlar

TEB Girişim Evi’nden aldığım rakamlar ve kendi anketimdeki sonuçları birleştirerek genel bir değerlendirme daha yaptım. Ben bu çalışmayı hazırlamadan önce yazılımcıların oranı üzerine odaklanıyordum ve aslında sonuçlara baktığımda yazılımcıların oranının beklediğimden az olduğunu görüyorum. Yazılımcı ve bilgisayar mühendisleri, girişimcilik ekosisteminde %27,12’lik bir ağırlık oluşturuyor.

Her iki veri kaynağının birleşmesi sonuçları genel olarak pek değiştirmemiş, biraz daha dengeli hale getirmiş. Mühendislik bölümlerinin toplam ağırlığı %32,76. Endüstri mühendislerinin (%5,65) belirgin bir orana sahip olması beni ilerisi için umutlandırıyor. Finans (%4,52) kökenli olanların az olması işe şaşırtmıyor, sebebini daha önce belirtmiştim. Yeni ekonomide herkese yer var: Doktor, diş hekimi ve veterinerler de (%2,82) girişimcilik ekosisteminde yer alıyorlar. Birebir tanıştığım doktor girişimciler de olmuştu. Bu yüzden, ileride daha fazla sayıda doktoru girişimci olarak görmemiz olası.

Dijital pazarlama ve reklam (%3,95) kökenlerilerinse bu denli azınlıkta olması beni hem şaşırtıyor hem de düşündürüyor. Daha önce söylediğim gibi, her girişimin bir pazarlamacıya mutlaka ihtiyacı var. Birçok girişim kendini yeteri kadar pazarlayamadığı için silinip gidiyor. Bu yüzden pazarlamacıların daha aktif olarak ekosistemin içerisine dahil olması gerektiğini düşünüyorum. Özellikle başlangıç aşamasındaki girişimler için bu oldukça hayati bir öneme sahip.

Tasarımcı ve grafikerler yaratıcı insanlardır. Ekosistemin onlarla da renkleneceğini düşünüyorum ancak %2,26’lık oran oldukça yetersiz görünüyor.

Girişimci Olma Sebepleri

Düzenlediğim ankette “neden girişimci olmak istiyorsunuz” sorusu da yer alıyordu. Bu sorunun cevapları da girişimcilerin profili hakkında değerlendirme yapmak açısından önemli.

Ankete katılanların %47,83’ü “birşeyler başarmak istiyorum” cevabı verirken, %40,22’si de “kendi işimi kurmak istiyorum” seçeneğini tercih etmiş. Bu da girişimcilerin %88,05’nin, yani neredeyse %90’nın motivasyonun oldukça sağlıklı olduğunu gösteriyor. Çünkü girişimcilik, özünde para kazanmaktan ziyade daha farklı dinamikleri içermeli.

Katılımcıların %8,7’si “zengin olmak istiyorum” derken, %1,09’u “ünlü olmak” istiyor. Yani girişimcilerin tümünün de aynı motivasyona sahip olduğunu düşünmemek gerekiyor. Tabi böyle düşünerek başarılı olmak ne ölçüde mümkün olur, bunu başarılı ve başarısız olmuş girişimlerin hikayelerinde görebilirsiniz. Ankete katılanların %2,17’si ise “çok iyi bir fikri olduğunu” düşündüğü için girişimci olmak istiyor. Bütün girişimcilik ekosisteminin kabul ettiği bir gerçekse, sadece iyi  bir fikrin hiç bir geçerliliğinin olmadığı.

Girişimcilik ekosistemimiz henüz çok yeni. Her yıl çok sayıda yeni girişimci bu oyuna dahil oluyor, yeni kuluçka merkezleri kuruluyor, melek yatırımcılar ve risk sermayedarları artıyor. Buradaki profiller belki de bir yıl sonra çok daha farklı olabilir. Oldukça hareketli geçeceğini düşündüğümüz 2015 yılının, ekosistemin yapısını da bir miktar değiştirmesi ve geliştirmesi kaçınılmaz. Bir sonraki değişime kadarsa bu rakamların, girişimcilerin mesleki profilini analiz etme açısından faydalı olacağını düşünüyorum.