Yapılan birçok araştırmaya göre insan beyni çoklu görevler için uygun değil. Çünkü üretkenliğin başlıca koşullarından birisi odaklanma ve çok sayıda görevin aynı anda yapılarak zihnin meşgul edilmesi odaklanmayı zorlaştırıyor.

Bunu sadece iş dünyasında bir performans artışı yaklaşımı olarak düşünmemek lazım. Dolu bir zihin, hayatın her anında üretkenliğin ve yaşam kalitesinin düşmesine yol açar. İşin sırrı, zihnimizi sadece gerektiği kadar dolu tutmak ve düzenli olarak boşalmasını sağlamak. Gün içerisinde zihni oyalayan, irili ufaklı birçok süreç yaşanır. Bunların büyük bir kısmı kısa sürede sona erer, bir kısmı ise zihnimizde kalmaya devam eder. Asıl dikkat edilmesi gereken, işte bu uzun süreli zihinsel süreçleri optimize etmek. Bunun iki temel yolu var. Planlı optimizasyon ve vazgeçmek!

Planlı optimizasyon

Planlı optimizasyon, zihinsel süreçlerimizle ilgili tercihlerimiz konusunda bazı prensipler geliştirmek buna uygun seçimler yapmaktr. Bunun için, ilk olarak sorumlulukları düzenlemek gerekiyor. İş, aile, okul gibi temel sorumluluklarınızın dışında kalan tüm diğer sorunlulukların sayısına ve zamanlamasına dikkat etmek gerekiyor. Birbirine paralel olarak çok sayıda sorumluluğun bir arada olması tüm zamanı doldurabilir ve bu da rahatsızlık verir. Örneğin işten veya okuldan arta kalan zamanda aynı anda birkaç hobi ve düzenli aktivite, eğer neredeyse tüm zamanınızı dolduruyorsa ve arkadaşlarınızla görüşmeye vakit kalmıyorsa bunlardan bir veya birkaçından vazgeçilmelidir. Kısıtlı ömrümüzde ve 24 saatlik bir günde her şeyi yapamayız ama onu daha dengeli yaşayarak daha huzurlu olabiliriz.

Hayır demeyi bilmek önemlidir. Böylece gereksiz sorumluluklardan oluşan bir yığınla uğraşmak zorunda kalmazsınız. Zor sorumluluk almak kadar, alınan sorumlulukları da yerine getirmek önemlidir. Böylece geride bir şeyler bırakmamış olursunuz.

Yapılacaklar listenizi düzenli olarak temizlemek sizi rahatlatır. Yapacağınız şeyleri ertelemeyin. Bitmemiş ve ucu açık kalan her şey, zihninizi az veya çok, bir şekilde oyalayacaktır.

Ucu açık, belirsiz süreçlerden de mümkün olduğu kadar uzak durmak gerekir.

Gerekiyorsa vazgeçin! (End Task)

Biz ne kadar prensipler geliştirsek, planlar yapsak da şunu çok iyi biliyoruz ki hayat asla mükemmel ve sorunsuz değil ve bir şeyler her zaman bozulacaktır. Önemli olan, bozulanı hızlıca düzeltebilmek. İnsan zihnini boşaltma konusunu en iyi şekilde anlatabilmek için End Task (Görevi Sonlandır) örneğini vereceğim.

Bilgisayarınız bazen ağır çalışmaya başlar ve siz de Ctrl + Alt + Delete tuş kombinasyonu ile Görev Yöneticisi’ni çalıştırırsınız. Burada bilgisayarınızın işlemcisini veya belleğini meşgul eden programı bulur ve ona sağ tıklayarak Görevi Sonlandır’ı (End Task) seçersiniz. Bilgisayarınız  kendine gelir ve yeniden eski hızında çalışmaya başlar.

Beynimizi de bilgisayara benzetebiliriz. Bazı anlar olur, zihnimiz bazı şeylerle çok meşgul hâle gelir ve olağan işlerimizi yaparken bile zorlanırız. Bunun sebebi, zihnimizde olan ve çözülmemiş olan şeylerin birikmesi ve bazılarının aşırı olarak zihnimizi yormasıdır. Eğer uzun süredir normal yoldan biterek sonuçlanmayanlar varsa, bunların bazılarından vazgeçerek zihnimizi boşaltabiliriz.

Bu ne olabilir? Mesela artık sizi o kadar da mutlu etmeyen ama zamanını alan bir hobi olabilir. Uzun bir süredir sonuçlandırmaya çalıştığınız ama sonuç alamadığınız bir iş olabilir. Başlayıp da keyif alamadığınız bir kitap olabilir. Sürekli enerjinizi emen bir arkadaşınız olabilir. Artık sizi mutlu etmeyen, sadece umutlu olduğunuz için devam etmeye çalıştığınız bir ilişki olabilir. Hayatınıza girmiş olan her şey, siz ölene kadar kalacak diye bir kural yok. Durumu iyice değerlendirin ve gerekiyorsa o şeyden vazgeçin ve zihninizi boşaltarak yolunuza devam edin. Bu tür kararları almak çok kolay olmasa da, zihni boşaltmanın en iyi yolu bu: Gerektiğinde vazgeçebilmek!

Not: Bu yazı, 12.08.2011 tarihinde Bilim.org için yazdığım Minimalizm – Sorumlulukları Azaltmak başlıklı yazının revize edilerek yeniden yazılmış halidir.