16 yılı aşkın bir süredir irili ufaklı çok sayıda girişimde bulunmuş birisi olarak, aradan geçen zaman içerisinde çok sayıda girişimci ve girişimci adayını görme ve tanıma fırsatım oldu. Tüm bu gözlemlerim sonucunda farkettiğim, girişimci olarak adlandırdığımız kişilerin net olarak ortak bir profilinin bulunmaması. Her ne kadar girişimcilerin mesleklerine bakarak kabaca bir fikir edinsek de, aslında girişimci tiplerini ifade eden daha farklı ayırt edici özellikler mevcut.

Ben kendi gözlemlerime dayanarak bazı girişimci tiplerini aşağıda tanımladım. Herhangi bir girişimci bu girişimci tiplerinden birine veya birden fazlasına uyuyor olabileceği gibi, hiçbirine uymayabilir de. “Her girişimci tipinin tanımı için yazdıklarım da genel gözlemlerim, yani istisnai durumlar olabilir.”

Hayali girişimci

Düşünceden eyleme geçemeyen girişimci adaylarıdır aslında. Genellikle sadece fikirleri vardır ancak eyleme geçecek cesaret ve kararlılıkları yoktur. Sermaye, iş planı, network, tecrübe, teknik bilgi, vizyon ve kararlılık gibi öğelerden yoksundurlar. Hep gökten gelecek sihirli işareti, doğru anı beklerler ama o doğru an bir türlü gelmez. Çevrelerinde olup bitenleri gözlemlerler. Sıkça etkinlikten etkinliğe koşturur, başka girişimlerin kritiğini yaparlar. Başarı hikayelerine fazla odaklanır, başarılı kişilere hayranlık duyar ve sürekli teorik kalırlar.

Bu teorik girişimciler arasında cesaretini toplayıp da ilk adamını atanlar olur ancak genellikle gecikmiş olurlar. Fikir dışında çoğu girişim öğesinden yoksun oldukları için de ilk denemelerinde büyük oranda başarısız olurlar.

Girişimcilik Vakfı 2015 Fellow’ları

Üniversiteli girişimci

Okuduğu üniversite ve bölüm itibarıyla doğrudan ekosistemin imkanları ile eğitilen, yönlendirilen ve desteklenen girişimci gençlerdir. Aslında bunlar şanslı bir nesildir. Zira özellikle 2010 sonrası hızla artan imkanlarla artık üniversiteler içerisinde girişimci olmak isteyen gençler için paradan network’e, mentorluktan vergi muafiyetine kadar çok sayıda imkan bulunmaktadır.

Özellikle elektronik ve mekatronik tabanlı inovatif girişimlerde bulunurlar ve ekipler genellikle ikiden fazla kişiden oluşur. Mevcut imkanlar ve gençliğin verdiği enerji ile bazı ekipler gerçekten iyi iş çıkarır. İmkanları doğru kullanan girişimler başarılı olurlar. Dışarıdaki çoğu insanın varlığından bile haberdar olmadığı çoğu imkan sayesinde daha mezun bile olmadan ekosistemin içerisinde tanınan birisi olma şansları vardır.

Beyaz yakalı girişimci

Çoğunlukla eyleme geçmeyen girişimci tipidir yine. Ancak hayali girişimciden farklı olarak biraz daha ölçekli ve gerçekçi iş fikirleri üzerinde dururlar. İşlerini büyütebilecek sermayeye sahip olmamalarına rağmen işi kuracak özsermayeye sahiptirler. Network’leri olmasına rağmen bunlar genelde girişime faydalı bağlantılardan oluşmaz. Özellikle de teknik bağlantıları (mesela yazılımcı) temin etme konusunda sorun yaşarlar.

Kurumsal dünyanın dinamikleri ile ticaret dünyasınınkini farklıdır. Sokaktaki ticaret, esnaf/kobi ticareti konusunda bilgileri eksiktir. Bu yüzden teori üzerine kurulu hedefler koyarlar.

Girişimlerini hala çalışıyorken kurmak, yani girişime part-time zaman ayırmak isterler. Part-time zaman ayırma ve ticari bilgi eksikliği genelde başarısızlığa sebep olur. Hatta çoğu projeleri hayata bile geçemeden fikir aşamasında kalır. ancak başarılı olmuş örnekler de vardır.

Tinylab

Teknik girişimci / maker

Mühendis kökenli girişimcilerdir. Özellikle elektronik ve mekatronik girişimlerde bulunurlar. Diğer iş fikirlerine göre daha gerçekçi ürünler yapmak üzere yola çıkarlar. Prototip aşamasını geçip seri üretim için sermaye alanları genelde başarılı olurlar. Ekipleri genelde diğer teknik kökenli girişimcilerden oluşur. Bu ekiplerin eksik oldukları nokta genelde sermaye ve pazarlamadır. Ekiplerinde iyi bir pazarlamacı bulunduranlar ürünlerini doğru ve etkili şekilde anlatarak ihtiyaçları olan sermayeye daha kolay ulaşırlar.

Yazılım geliştirici girişimci

En şanslı olan girişimci tipi gibi görünmesine rağmen tek başına olduğunda genelde en verimsiz olanıdır. Yazılım projelerini hayata geçirecek teknik bilgiye sahiptir ama genelde ticari bilgi yetersizliği, pazarlama kabiliyeti ve vizyon eksikliği bulunur, riske girmeyi sevmez. Bu yüzden bir projede belli bir hisse karşılığı dahil edilirken en çok zorlanılan girişimci tipidir. Sabit maaş ve garantili iş koşullarını daha cazip buldukları için projelere part-time dahil olurlar ve bu da verimsiz bir iş çıktısına sebep olur. Proje para kazanana kadar gereken sabrı göstermezler.

Yazılım geliştiricilerin vizyon sahibi olanları ise kendi kendilerine yetebilir ve bir ekip kurarak işlerini büyütebilir. Bu tarz yazılımcılar çok başarılı olurlar. Örnek: Bill Gates, Mark Zuckerberg. Ancak vizyon sahibi olanlar oransal olarak çok azdır.

Ekibin tamamı yazılımcıdan oluştuğunda genellikle de o projenin işe dönüşme ve pazarlama aşamalarına geçilemez. Bu tarz ekiplerin vizyoner bir lideri ve/veya pazarlamacıyı ekiplerine dahil etmeleri gerekir.

Çağlar Erol & Nihan Çolak Erol

Aile tipi girişimci

Çoğunlukla eşi ile birlikte bir iş fikri bulup, bunun sabırla arkasında duran girişimci tipidir.  Kararlılıklarından ötürü şaşırtıcı bir şekilde başarıyı yakalamış örnekleri vardır. Bunlardan en bilineni, eşi Nihan Çolak Erol ile birlikte kurdukları cember.net’i Xing’e 4,36 milyon euro’ya satan Çağlar Erol.

Sermayedar girişimci

Girişimlere sermaye katarak pasif pozisyonda kalan girişimcilerdir. Aslında bir başka deyişle yatırımcı ortakdırlar. Bu ortakların ticaretten kaynaklı iş tecrübeleri ve kişisel networkleri, girişimlerin yol almasına yardımcı olur.

Pazarlamacı girişimci

Girişimlerin vitrini olan, gerekli bağlantıları bulan ve projeyi pazarlayan girişimci tipidir. Özellikle teknik tarafı kuvvetli girişimcilerden oluşan ekiplerin tamamlayıcı üyesidir. Pazarlamacı girişimcilerden vizyoner olanları ise bir sonraki maddede açıklayacağım üzere en ideal girişimci tipini oluşur.

Steve Jobs

Vizyoner girişimci

Pazarlamacı girişimcinin vizyoner versiyonur. Ekiplerin en kritik üyesi ve takımın kurucu beynidir. Ekibi kurar, liderlik yapar, gerekli bağlantıları bulur, kararlılık gösterir, vizyonları belirler ve projelerini pazarlarlar.

Vizyoner girişimcilere verilecek en iyi örnek Steve Jobs’tır. Teknik bilgisi olmamasına rağmen sadece vizyonu, liderliği ve pazarlama gücüyle Apple’ı bir garaj firmasından, dünyanın en değerli markalarından birisi haline getirir. Bu girişimci tipine bir başka örnek de Silikon Vadisi temalı Halt and Catch Fire isimli dizideki Joe MacMillan isimli kurgusal karakterdir.

Yurt dışı / Silikon Vadisi girişimcisi

Geçmişte veya halen yurt dışında yaşayan veya Türkiye’de olup iyi derecede yabancı dil bilen ve girişimcilik ekosisteminin dinamiklerine hakim girişimci tipidir. Bu girişimciler orjinal bir fikir peşinde koşmak yerine iş yapacak bir girişim fikrine odaklanırlar. Fikirlerinin yanı sıra iş planları da kuvvetlidir. Vizyon, kararlılık ve liderlik özelliklerine sahiptirler.

Bu girişimciler, girişimlerini Türkiye’de kursa bile, ürünlerini İngilizce olarak geliştirerek küresel piyasaları hedeflerler. Girişimleri belli bir seviyeye gelenler de ofislerini Silikon Vadisi’ne taşırlar.

Seri girişimci

Daha önce bir veya daha fazla girişimde bulunmuş, bazı girişimlerinde başarılı olurken bazılarını da batırmış tecrübeli girişimci türüdür. Genellikle fikri, öz sermayesi, iş planı, netowrk’ü, tecrübesi ve kararlılığı vardır. Neredeyse ideal bir girişimci profiline sahiptir, eksik olan sadece teknik bilgidir. Yine de her yeni girişiminin başarı şansı çok yüksek denemez.