Enerji tasarrufu konusunda İnternet’te sayısız içeriğe ulaşabilirsiniz ancak bunların tamamına yakını teorik ya da yanlış öneriler. Örneğin “bilgisayarın başından kalktığınızda kapatın” söylemi bir tasarruf önerisi değildir. Enerji tasarrufu, aynı miktarda kullanımla daha az tüketim sağlamakdır. Enerji tasarrufu konusunda gerçekten ölçülebilir sonuçlar almış birisi olarak kendi deneyimlediğim tasarruf önlemleri ile elektrik tüketimimi nasıl düşürdüğümü paylaşacağım.

Tasarruf bir yaşam biçimi

Enerji tasarrufuna olan ilgim en az 20-25 yıl öncelerine dayanıyor. İlk başlarda, o dönem için çok yeni ve oldukça pahalı olan enerji tasarruflu ampulleri kullanmaya ve zaman içerisinde evdeki tüm halojen ampulleri değiştirmeye başladım. Başlarda bir teknolojik merak olarak başlayan konu, zaman içerisinde ilgilendiğim diğer bir konu olan minimalizmle alakalı olan sürdürülebilirlik kavramı ile anlam kazandı.

Genel tüketim özeti

Evde 3 kişiyiz, sabahtan akşama kadar açık bir PC, yarım gün açık bir notebook, buzdolabının yanı sıra derin dondurucu, tüm gün açık TV, su ısıtıcı, arada bir çalışan fırın, tost makinesi ve prize bağlı ve sürekli çalışan ya da stand-by konumunda bekleyen çok sayıda irili ufaklı cihaz var. Son 5 yıldır enerji tüketimimi takip ediyorum ve evdeki cihaz sayısı artmasına rağmen günlük ortalama tüketimi 8 kWh civarında sabit tutmayı başardığım gibi (bu kadar cihazın olduğu 3 kişilik bir ev için 8 kWh oldukça iyi bir tüketim miktarı) düzenli olarak küçük miktarlarda düşürmeyi de başardım (2020’deki salgın koşulları ve evdeki tadilat sebebiyle ortalamada ufak bir sapma oldu). Tüketimin belirginleşmesi ve tasarrufla kontrol altına alınması her şeyden önce sürpriz faturaların önüne geçti ama asıl fark yaratan durum son bir yılda yaşandı.

Elektrik zamları ve artan tasarruf ihtiyacı

Son iki yıldaki elektrik zamları sebebiyle tasarruf önlemlerini daha ciddi olarak ele almak gerekti. Özellikle son bir yıldaki cihaz değişimleri sayesinde günlük ortalama tüketimde bir önceki yıla göre %10,3 gibi dikkat çekici bir oranda düşüş sağladım. Ortalama tüketimi 8 kWh civarına son 5 yıldan önce aldığım önlemlerle inmiştim. Bunları aşağıda açıklayacağım ancak son bir yılda 7 kWh’a düşüşü bilgisayarımdaki güç kaynağı, ekran kartı ve monitör değişimleriyle dikey şarjlı elektrikli süpürgeye geçişime borçluyum. Yani cihaz değişimlerine. Günlük ortalama 7 kWh aylık 200-210 kWh arası bir toplam tüketime denk geliyor ve bu da elektrik faturamın 240 kWh ve altını kapsayan düşük kademe üzerinden fiyatlandırılmasını sağlıyor aynı zamanda.

Enerji tasarrufunda en etkin yaklaşım

Enerji tasarrufunda en etkin yaklaşım daha tasarruflu cihazlara yönelmek. Ömrünü tamamlamamış olsa bile yüksek verim sağlayabilecek cihazlar için yapılacak yüksek harcamalar, uzun vadede karşılığı fazlasıyla alınabilecek bir yatırım oluyor.

Genel tasarruf önlemleri

• ⚪ Yüksek verimli beyaz eşyalar: Evdeki elektrik tüketiminin başta gelen sorumluları beyaz eşyalar. Örneğin buzdolapları evdeki genel tüketimin %30’undan, çamaşır ve bulaşık makinesi yaklaşık %15’inden, derin dondurucu, fırın ve diğer küçük ev aletleri de yaklaşık %10’undan sorumlu. Yani genel tüketimin yarısından fazlası beyaz eşyalardan kaynaklı. Hatta bunlara ütü ve elektrik süpürgesini de eklediğinizde bu oran %70’lere kadar çıkıyor.
  Her 5-10 yılda bir teknolojinin etkisi ve AB enerji etiketi kriterleri sebebiyle beyaz eşyaların enerji tüketimi giderek düşüyor. Örneğin 5 yıl önce aldığımız ve A+ olan buzdolabının yeni nesil karşılığı 243 kWh (neredeyse yarısı kadar) enerji tüketiyor (ve yeni sistemde D sınıfı olarak etiketleniyor). Evdeki tüketimin %30’undan sorumlu bir cihazın enerji tüketiminin yarı yarıya düşmesi önemli bir durum. Buzdolabınızın ömrü bitmeden (ki buzdolapları uzun ömürlü cihazlardır) sadece tasarruf amacıyla yenilemek rahat bütçeler için bile tercih edilmesi zor ancak yeni buzdolabı alınacağı zaman enerji tüketim değerleri dikkat edilmesi gereken kriterlerin başında gelmeli.
  Benzer verimlilik durumu aynı oranda olmasa da çamaşır ve bulaşık makinesi için de geçerli. Teknoloji ilerledikçe daha az elektrik tüketen cihazlar çıkmaya devam edecek. AB’nin yeni enerji etiket sistemiyle birlikte firmalar üzerindeki verimlilik baskısı biraz daha artacak.
• 📺 Enerji verimli elektronik eşyalar: Teknolojinin enerji tasarrufu üzerindeki etkisi elektronik eşyalarda daha belirgin. Örneğin günümüz televizyonları 10 yıl önceki eşdeğerlerine göre en az yarı yarıya, bazı modellerde üçte bir oranında daha az elektrik tüketiyor ve muhtemelen bu tüketim değerleri daha da düşecek. Rusya – Ukrayna savaşının yol açtığı enerji kriziyle birlikte AB firmalardan daha verimli ürünler tasarlanmasını talep etti. Zaten uzun yıllardır var olan tasarruflu ürün talebi artık başka bir boyuta geçmiş durumda ve bunun sonuçlarını önümüzdeki birkaç yıl içerisinde göreceğiz.
• 💡 Led ampuller: En kolay uygulanabilir ve en ekonomik tasarruf önlemlerinden birisi evdeki aydınlatma setini yüksek tasarruflu led ampullerle değiştirmek. Enerji tasarruflu ampuller akkor ampullere göre %75-80, sonrasında çıkan led ampuller enerji tasarruflu ilk modellere göre %40-50, son nesil led ampullerse bir öncekine göre en az %30 daha az elektrik harcıyor. Yani şu an kullandığınız led ampullerden daha az elektrik harcıyan modeller bulunabilir. Led ampuller oldukça dayanıklar ve artık eskisi kadar pahalı da değiller. Uzun vadede etkisini görebileceğiniz makul bir yatırım.
• 🔌 Uzaktan kumandalı stand-by prizleri: Evde çok sayıda fişe takılı cihazınız varsa bunların bekleme konumunda 7/24 yaktığı küçük miktarlardaki elektrik toplamda anlamlı bir boyuta gelebilir. Her akşam priz fişi çekmek pek pratik ve sürdürülebilir bir yöntem değil. Ancak uzaktan kumandayla açılıp kapatılabilen priz modelleri var. Bende de BELKIN’in böyle bir modeli mevcut. Özellikle TV, uydu alıcısı vs. gibi gece ihtiyacınızın olmayacağı cihazların bağlı bulunduğu prizi bu şekilde açıp kapatarak küçük miktarda da olsa tasarruf sağlayabilirsiniz.

Bilgisayarda enerji tasarrufu

• ⚡ 80+ sertifikalı güç kaynağı: Bilgisayarın güç kaynaklarının verimlilik standartları var. 10 yıl önce bilgisayar aldığımda güç kaynağı verimliliği konusu bu günkü kadar popüler ve tercih sebebi değildi. Yeni bilgisayar konfigürasyonuna geçtiğimde güç kaynağımı 80+ Gold sertifikalı olanla değiştirmemle beraber günlük ortalama elektrik tüketimimde bariz bir düşüş yaşadım. Özellikle sabahtan akşama kadar açık bir masaüstü bilgisayarınız varsa verimlilik konusu daha çok önem kazanıyor.
  Bilgisayarların güç kaynaklarının verimliliği, bilgisayarın ihtiyaç duyduğu gücü çekerken yaşanan sarfiyatın azalması anlamına geliyor. Yani bilgisayarınız %70 verimlilikte eski tip bir güç kaynağına sahipse 350W güç üretmek için prizden 500W çeker. Bu verimlilik oranları bilgisayarın yük durumuna göre de değişir. Özellikle eski tiplerde düşük yükte verimlilik oranı çok daha fazla düşüyordu. 80+ sertifikalı güç kaynaklarında verimlilik düşük yükte bile en az %80-85 düzeylerinde. Benimki gibi 80+ Gold sertifikalı bir model alırsanız bu oran %90’na kadar çıkıyor. En üst seviye Platinum’lar ise %94 oranında bir verimlilik sunuyor ancak fiyat/performans açısından 80+ Gold modelleri daha makul.
• 🖥️ Düşük TDP’li işlemci ve ekran kartı: 10 yıl önce aldığım ekran kartımın TDP değeri 150W’tı. O kart bozulunca benzer performansa sahip ve 30W TDP değeri olan olan yeni bir kart aldım. Sadece bu değişiklik bile belli bir miktar enerji tasarrufu sağladı. Şu an piyasadaki ekran kartlarının çoğu giderek dah yüksek değerlerde elektrik tüketiyor olsa da piyasada hâlâ düşük tüketimli kartlar mevcut ve bunlar ortalama bir oyunsever için yeterli olabilir.
  İşlemcilerde de düşük TDP değerine sahip modelleri tercih ediyorum. Örneğin yeni bilgisayarımda 65W TDP değerine sahip AMD Ryzen 5 5600’ü tercih ettim. Bu işlemcinin TDP değeri eskisine göre %30 daha az.
• 🔋 İşlemciyi enerji verimli ayarlarda kullanım: Yeni nesil işlemciler overclock ve boost teknoloji ile birlikte geliyor. Bu özellikler bilgisayarın performansının yanı sıra enerji tüketimini de artırıyor. Ben BIOS üzerinden PBO (Procession Boost OverDrive) ve AMD Core Performans Boost’u kapatarak işlemcinin frekansını standart değerlerine sabitleyerek ani voltaj yükseltmelerinin de önüne geçtim. Bunun enerji tüketimi üzerinde bariz bir etkisi olduğu gibi işlemcinin daha serin ve kararlı çalışmasını da sağlıyor. Böyle bir işlemci performansı birçok ortalama kullanıcı için fazlasıyla yeterli. Bunların yanı sıra Windows’un enerji tasarrufu modunu etkinleştirerek birkaç Watt daha tasarruf sağlamanız mümkün.
• 🖥️ Enerji verimli monitörler: Çift monitöre geçme kararı benim için kolay olmadı. Özellikle ikinci bir monitörden kaynaklanacak sarfiyat beni düşündürüyordu. Ancak yeni monitörlerin güç tüketimi de düşmüş durumda. Örneğin bir önceki monitörüm 23″lik Samsung SyncMaster 2333SW Plus 45W tüketime sahipken yeni ana monitör olarak aldığım 27″lik Asus VG279Q1R 18W tüketime sahip. Yani eskisine göre yarı yarıyadan az ve 2. monitör AOC E2243FWS ile birlikte eski tek monitörün tüketimiden 2W daha az.

Temizlikte enerji tasarrufu

• 🧹 Dikey şarjlı el süpürgesi: Son bir yılda enerji tasarrufunda önemli düşüş sağlayan cihazlardan birisi de dikey şarjlı elektrik süpürgesi oldu. Kablosu olmadığı için kullanımı son derece pratik, küçük olduğu için duvara monte edilebiliyor ve yer kaplamıyor. Tüm bu avantajlarının yanı sıra pratik kullanımı sayesinde kablolu süpürgelerle yapılan işin en az yarı süresinde temizliği bitirmek mümkün oluyor. Eğer çok detaya girmezseniz 115 m2 bir evin temizliğini en fazla 10-15 dk civarında bitirebiliyorsunuz. Bu cihazlar her ne kadar sürekli adaptöre takılı olup şarj durumunda olsalar da bu hızlı temizleme özellikleri sayesinde bataryaları daha az boşalıyor ve genel olarak daha az güç tüketmiş oluyorlar. Geleneksel elektrikli süpürgelerle aynı fiyata sahip oldukları için hem evdeki yaşam kalitenizi artırmak hem de bir miktar tasarruf sağlamak için yapılacak anlamlı bir yatırım olduğunu düşünüyorum.
• 💨 Buhar kazanlı ütü: Yaklaşık 15 yıl kadar önce buhar kazanlı ütüye geçiş yaparak yeni bir tasarruf yöntemini daha keşfetmiştik. Buhar kazanlı ütüler de normal ütülerle aynı tüketime sahip ama eski ütülere göre çok daha kısa sürede ütüleme yapmayı sağladığı için daha az elektrik tüketmiş oluyorsunuz. Üstelik dikey şarjlı elektrik süpürgeleri gibi sürekli şarjda durmaları da gerekmiyor.
• 👕 Ütü gerektirmeyen kıyafetler: Yaklaşık 10 yıldır düzenli olarak koşuyorum ve koşmaya başladığım ilk dönemlerde tanıştığım koşu tişörtlerinin ütü gerektirmemesi zaman içerisinde kendiliğinden bir enerji tasarrufuna dönüştü. Benzer kumaşa sahip ütü gerektirmeyen kıyafet tercihlerimle beraber ütüye olan ihtiyacım da azaldı. Bu da doğrudan bir enerji tasarrufunun yanı sıra aynı zamanda ciddi bir zaman tasarrufu anlamına da geliyor.

Diğer yaklaşımlar

• Cihaz sayısını düşürmek (bütünleşik cihazlar): Enerji tasarruflu cihazların yanı sıra farklı yaklaşımlarla tasarruf sağlamak da mümkün. Örneğin birkaç farklı cihazın işlevini yapan tek bir cihaza geçiş yapmak yani prize bağlı cihaz sayısını düşürmek de tasarruf sağlayabilir.
• Kullanım tercihlerinde değişiklik: Kullanım tercihlerini değiştirmek de belirgin bir tasarruf sağlayabilir. Elektrikli tost makinesi yerine döküm tost makinesi, su ısıtıcı yerine çaydanlık tercih etmek gibi. Bu durumda elektrik yerine gaz tüketmiş olacaksınız. Bunun gerçekten bir tasarruf sağlayıp sağlamayacağı da kullanım sıklığı ile alakalı.
• Yaşam şeklinde değişiklik: Yazının başında dediğim gibi, tasarruf etmek demek aynı kullanımla daha tüketmektir. Yani ütü çok elektrik harcıyor diye kıyafetlerinizi ütülememek değildir. Ütü gerektirmeyen kıyafet tercihini artırmak, aynı kullanımı koruyup tüketimi düşürmenin bir örneği. Aynı yaklaşım farklı ev içi ya da diğer yaşam tercihlerinde de uygulanabilir.