Girişimcilik dünyasını yakından takip eden veya girişimci olmak isteyen neredeyse herkesin kafasında en az bir iş fikri dolaşıyor ancak fikirle yola çıkan bir girişimin başarı oranının 10.000’de 1 olduğunu düşünürsek, esas önemli olanın iş fikrinden ziyade onu hayata geçirmek olduğunu görebiliriz. Ancak şöyle de bir gerçek var ki fikir olmadan da girişim olmaz! Peki ama, dijital girişimcilik için yola çıkarken iyi bir iş fikrini nasıl bulacağız?

Dijital dönüşüm

İnternet’in en büyük farkı, fiziki dünyadaki iş modellerini dijital dönüştürmek oldu. Dijital dönüşüme odaklanmak, yani henüz dijitalleşmemiş fiziki iş modellerinin farkına varmak, yeni bir iş fikri oluşmasını sağlayabilir.

Örneğin, daha önce telefonla yapılan taksi çağırma işini mobil uygulama üzerine taşıyan UBER, Bitaksi ve benzeri girişimler, süreci kolaylaştırırken hizmetin komisyonu üzerinden gelir sağlıyor.

Aynı şekilde, telefonla yapılan yemek siparişi işini İnternet’e taşıyan Yemeksepeti de Türkiye’nin en başarılı girişimlerinden birisi oldu. Biletix, bilet alma işini dijitalleştirdi. Kariyer.net, gazetelerdeki iş ilanlarını İnternet’e taşıdı.

Dijitale dönüştürülecek hâlâ çok iş modeli var. Bazıları için doğru zaman gelmemiş olabilir ancak eninde sonunda gelecek.

Sorun çözmek

Eğer ortada bir sorun olduğunu farkedebilirseniz, onu çözebilecek bir iş modeli de oluşturabilirsiniz.

Örneğin; sosyal medyanın yaygınlaşması ile beraber tüm dünyada “yanıltıcı ve yalan haber” sorunu ortaya çıktı. Teyit.org, bu sorundan hareketle bir doğrulama girişimi olarak ortaya çıktı.

İhtiyaç yaratmak

Herhangi bir ihtiyaç sonucu ortaya çıkmayan ve belirgin bir sorunu çözmeyen bir fikir de yeni bir kategori oluşturarak iş modeline dönüşebilir.

Örneğin; Reengen, bir enerji yönetim yazılımı olarak ortaya çıktığında, henüz piyasada enerji fiyatlarının yüksek olmasından dolayı bir tasarruf talebi yoktu. Reengen, sunduğu yazılım ve IoT çözümü ile firmaların elektrik faturalarında anlamlı düşüşler sağladı. Daha önce ortada olmayan bir ihtiyaç, yeni bir iş modeline dönüştü.

Bugünün şartlarında ise yüksek enerji tüketim fiyatlarından ötürü Reengen’in girişimi, “ihtiyaç yaratan”dan “sorun çözen”e geçiş yapmış oldu.

Teknolojiyi ve trendleri takip etmek

Eğer teknolojiyi ve trendleri takip edebilir ve birkaç adım sonra neler olabileceğini öngörebilirseniz, yeni bir iş modeli de bulabilirsiniz.

Bir önceki maddede Teyit.org örneğini vermiştim. Ancak Teyit.org, ölçeklenebilir bir iş modeline sahip değil. Çok daha fazla haberin doğrulanması gerektiğinde ne olacak? İşte orada otomasyon devreye girecek. Yapay zekâ tabanlı bir yazılımla haber teyitleri insandan bağımsız hale geldiğinde, iş modeli de hem ölçeklenebilir hem de sürdürülebilir hale gelecek. Teyit.org benzeri girişimlerin bu bir sonraki adımlarını görerek buna uygun iş modelleri geliştirmek uygun fırsatlar yaratacaktır.

Son örnek dışında; robotlar, nano-teknoloji, yapay zekâ, otomasyon, paylaşım ekonomisi, yenilenebilir enerji, 3D baskı, artırılmış gerçeklik, nesnelerin interneti gibi teknoloji ve trendleri yakından takip edebilmek ve mevcut iş modellerinin bunlarla nasıl kullanılabileceğine odaklanmak, yeni iş fikirlerinin ortaya çıkmasına sebep olabilir. Buradaki anahtar nokta, sonraki adımları tahmin edebilmek.

Gündemi ve fırsatları takip etmek

Güncel değişimler, yeni iş fırsatlarının ortaya çıkmasını sağlayabilir. Doğru yerde, doğru zamanda, doğru hamleyi yaparsanız, en azından belli bir dönem için bile olsa iş yapan bir girişime sahip olabilirsiniz.

Örneğin; Türkiye’de yasaklı olan yabancı girişimler, bunlara alternatif olmak isteyen yerli girişimciler için ortaya yeni fırsatlar çıkardı.

Bir dönem devam eden indirim furyası, irili ufaklı sayısız sitenin ortaya çıkmasını sağladı. Bunların çoğu dönemseldi. İndirim furyası sona erdiğinde geriye sadece birkaç site kaldı. Ancak bu dönem içerisinde ortaya çıkan girişimlerin çoğu, öyle ya da böyle bir şeyler kazandı. Bir girişimin sonsuza kadar varolma gibi bir zorunluluğu olmadığını düşünürsek, dönemsel girişimlerin de mantıklı bir seçenek olduğunu söyleyebiliriz.

İhtiyacı karşılamak

Yeni teknolojiler, yeni iş modelleri, yeni yaşam şekli aynı zamanda yeni ihtiyaçlar da yaratır.

Örneğin; İnternet üzerindeki rekâbetin artması, dijital pazarlamanın yükselmesine sebep oldu. Dijital pazarlamanın daha karmaşık ve detaylı hale gelmesi de pazarlama otomasyonlarının ortaya çıkmasını sağladı.

Bir başka örnek; online video dersler. İnsanlar her zaman bir şeyler öğrenmek ve belli konularda kendilerini geliştirmek isterler. Ancak kurslara gidecek vakitleri veya bunlara ayıracak çok paraları olmayabilir. Online videolu dersler de bu mekândan bağımsız öğrenme ihtiyacını karşılayarak hem süreci dijitalleştirmiş oluyor hem de bir ihtiyacı karşılıyor.

İhtiyacı karşılayabiliyorsanız, bir iş fikriniz var demektir.

Başarılı örnekleri kopyalamak

Sanılanın aksine, girişimcilikte fikrinizin özgün olması gerekmiyor. Daha önce yurt dışında hatta yurt içinde denenmiş ve başarılı olmuş iş modellerini alıp aynen uygulayarak kendinizi iş fikri bulma derdinden kurtarabilirsiniz.

Neden mi? Çünkü yatırımcılar, girişim seçmelerinde “bu fikir daha önce denenmişti” deseler de çoğunlukla denenmiş fikirlere yatırım yaparlar. Bunun sayısız örneği mevcut.

Örneğin; Facebook, daha önce benzer bir site olan Myspace’in konsepti ile ortaya çıktı, yatırım aldı ve büyüdü.

Bunun tersi de olabilir. Eğer pazarda yeteri kadar büyük bir pasta varsa ve rakibiniz henüz tekelleşmemişse, bu pastadan alınacak yeterli büyüklükte bir dilim de yeterli olacaktır. Mesela Türkiye’de şu an uçak ve otel rezervasyonu için sayısız site mevcut ve kendi kategorilerinde/iş modellerinde henüz tekelleşmiş siteler yok. Her site ve uygulama, kendine yetecek kadar bir dilimle hayatta kalmayı başarıyor. Netflix de henüz tekelleşmedi ve şu an sayısız rakibi var.